Oleh kerana

PERKATAAN oleh ialah kata sendi nama, yakni salah satu komponen kata tugas bahasa Melayu.  Kata sendi nama ialah bentuk morfem atau kata yang letaknya di hadapan kata nama atau frasa nama.  Oleh sebab kata sendi itu hadir di hadapan perkataan yang diterangkannya (kata nama/frasa nama), maka istilah lain untuk kata sendi ialah kata depan. 

Antara kata sendi nama yang sering digunakan dalam bahasa Melayu termasuklah  di, ke, dari, untuk, akan, bagi, hingga, oleh, tentang, sampai, dan sebagainya.  Dalam contoh berikut, perkataan yang condong ialah kata sendi manakala perkataan yang tegak ialah perkataan yang diterangkan oleh kata sendi tersebut, iaitu kata nama.

            di perpustakaan           tentang kemerdekaan             hingga pagi 

           terhadap ibu bapa       untuk adik kami                    deminegara 

Seperti halnya dengan kata-kata sendi yang lain, kata sendi namaoleh digunakan di hadapan kata nama atau frasa nama. Kata sendi nama oleh yang digunakan itu membawa dua maksud. Pertama, menunjukkan hubungan pembuat (dalam ayat pasif) seperti dalam contoh berikut:

1.     Baju kemeja itu dijahit oleh isterinya.

2.     Novel remaja baharu ini terkarang oleh penulis muda itu.

3.     Pencuri kena tangkap oleh polis malam tadi.

Kedua, menunjukkan sebab.  Maksud ini terkandung dalam ayat berikut:

1.     Ia berjaya oleh kerajinannya.

2.     Dia gagal dalam peperiksaan oleh kemalasannya.

Kedua-dua ayat 4 dan 5  boleh sahaja ditulis sepenuhnya dengan menggunakan frasa sendi nama oleh sebab seperti ayat contoh 4.(a) dan 5.(a).  Kata nama sebab dalam frasa sendi nama oleh sebab secara pilihan, boleh digugurkan.

                        4.(a) Ia berjaya oleh sebab kerajinannya.

                        5.(a) Dia gagal dalam peperiksaan oleh sebabkemalasannya.

             Penggunaan kata sendi nama oleh untuk maksud yang kedua lumrah digunakan dalam percakapan. Namun, begitu banyak penggunaannya begitu pula kekerapan kesalahannya. Kesalahan yang jelas dikesan apabila kata sendi nama oleh  diikuti oleh perkataan kerana lalu terbentuk frasa sendi nama oleh sebab. Baik dalam ucapan, mahupun dalam penulisan dapat kita temukan penggunaan frasa ini dalam ayat-ayat seperti yang berikut:

1.     Oleh kerana hujan lebat pada petang itu, kawasan rendah telah banjir.

2.     Pengeluaran hasil pertanian desa meningkat oleh keranapenggunaan kaedah pertanian moden.

          Frasa sendi nama oleh kerana terbentuk daripada kata sendi nama oleh yang diikuti oleh perkataan kerana. Perkataan keranabukan daripada golongan kata nama.  Kerana ialah kata hubung pancangan keterangan yang juga tergolong dalam kata tugas bahasa Malayu (seperti juga dengan perkataan oleh).

Oleh sebab perkataan kerana bukan daripada kata nama/frasa nama, maka binaan “kata sendi + kata/frasa nama’  tidak terbentuk. Yang terbit ialah ‘kata sendi + kata hubung’. Kedua-dua kata sendi dan kata hubung daripada golongan kata tugas, maka binaan yang terhasil itu merupakan binaan yang terdiri daripada unsur golongan kata yang sama, iaitu ‘kata tugas + kata tugas’.  Daripada bentuk zahir ini, nyata binaan ini tidak mematuhi rumus  frasa sendi nama bahasa Melayu. Unsur kedua yang harus mengikuti kata sendi olehmestilah daripada kata/frasa nama ( oleh +  KN).

Oleh itu, supaya frasa sendi nama oleh kerana terbina daripada bentuk yang betul, maka kata penerang kepada frasa ini (kerana) perlu digantikan dengan kata nama.  Perkataan yang sesuai untuknya ialah kata nama sebab lalu terbentuklah ungkapan oleh sebab (bukan oleh kerana).  Bentuk oleh sebab benar-benar mematuhi binaan kata sendi  +  kata/frasa nama.

1.     Solekan wajahnya tidak kemas oleh sebab kekurangan alat solekan.

2.     Oleh sebab kegigihannya bekerja, Pak Sukun beroleh pendapatan yang berlebihan.

Kedua-dua ayat 8 dan 9 menjadi salah apabila kata nama sebabbertukar ganti dengan perkataan kerana.

Benarkah perkataan sebab daripada golongan kata nama bahasa Melayu? Bukankah perkataan sebab itu bermaksud kerana? Dan, oleh sebab perkataan kerana ialah kata hubung, maka banyak orang beranggapan frasa sendi nama oleh sebab sama bentuknya dengan bentuk oleh kerana yang dianggap salah.

Kita dapat memastikan bahawa perkataan sebab daripada golongan kata nama dengan membuat uji rumus.  Setiap perkataan kata nama dapat ditandai oleh kata bilangan dan kata penentu ‘itu’ atau ‘ini’.  Kata bilangan termasuklah penjodoh bilangan manakala kata penentu pula terdiri daripada kata nama.

Kita ambil perkataan rumah dan kata terbitan pengalaman sebagai contoh.  Mari kita dahulukan kata bilangan sebelum perkataanrumah: sebuah rumah. Kita letakkan kata penentu ini atau itusesudah perkataan rumah: rumah ini atau rumah itu. Frasa sebuah rumah, rumah ini dan rumah itu betul tatabahasanya kerana semua frasa itu akur kepada struktur frasa nama + frasa nama, serta mempunyai maksud yang dapat kita fahami tentang rumah yang diperkatakan.  Oleh itu, perkataan rumah  ialah kata nama.

Kata terbitan pengalaman juga dapat ditandai oleh kata bilangan dan kata penentu. Misalnya, satu pengalaman dan pengalaman ini ataupengalaman itu. Kesemua frasa yang terbentuk mengandungi makna.  Oleh sebab perkataan pengalaman dapat ditandai oleh kata bilangan dan kata penentu ini/itu, maka perkataan pengalaman ialah kata nama.

Seperti halnya dengan perkataan rumah dan pengalaman, perkataansebab juga dapat ditandai oleh kata bilangan atau kata penentuini/itu. Perhatikan ayat contoh berikut:

10.  Saya menyokong cadangannya kerana satu sebab.

(sebab didahului kata bilangan)

11.  “Sebab itu nenek larang cucu bermain di busut itu,” kata nenek kepada cucunya.

(sebab diikuti kata penentu)

Ada juga kita temukan bentuk oleh itu. Betulkah bentuk oleh itu? Frasa sendi nama oleh itu merupakan bentuk ringkas daripada bentuk lengkap dan sempurna  oleh sebab itu. Kata nama sebabyang menjadi konstituen frasa sendi tersebut bersifat pilihan; ertinya perkataan sebab boleh hadir atau boleh digugurkan tanpa menyalahi rumus. Frasa oleh itu masih lagi terdiri daripada binaan kata sendi  +  kata nama kerana perkataan itu ialah golongan kata nama juga, yakni kata ganti nama tunjuk.  Kita boleh menggunakan frasa oleh sebab itu atau oleh itu, asalkan bukan *oleh kerana atau *oleh kerana itu.

Demikian bicara tentang frasa *oleh kerana.  Sudah jelas kepada kita bahawa bentuk *oleh kerana merupakan bentuk yang salah. Yang betul ialah oleh sebab.

Ehsan: http://www.adap.com.my/info.php?id=1352

Posted in: Tatabahasa